بر اساس شواهد تازه سیاره نهم منظومه شمسی احتمالا وجود دارد!

منظومه‌ی شمسی ما زمانی 9 سیاره داشت، اما اوضاع وقتی تغییر کرد که در سال 2006 پلوتو از عنوان سیاره بودن کنار گذاشته شد و از آن زمان، ستاره‌شناسان در سراسر جهان به دنبال شواهد و نشانه‌هایی بوده‌اند که نشان دهد هنوز ممکن است سیاره‌ی نهم منظومه شمسی فراسوی نپتون وجود داشته باشد.

«نیکو مادهوسودان» (Nikku Madhusudhan) از دانشگاه کمبریج عضوی از تیمی بوده است که نشانه‌هایی از حیات را در K2-18b، یک سیاره‌ی فراخورشیدی دوردست، یافته است. «مایک براون» (Mike Brown) از مؤسسه فناوری کالیفرنیا هم شواهد بالقوه‌ای را برای وجود یک سیاره‌ی جدید در همسایگی بیرونی ما بررسی کرده است و این تحقیقات، بحث درباره‌ی بازگشت تعداد سیارات به عدد 9 را داغ کرده است.

جستجوی دوردست‌ها

پژوهشگران دانشگاهی در تایوان معتقدند که یک جرم به اندازه‌ی نپتون می‌تواند تقریبا در فاصله‌ی 74.8 تا 104.8 میلیارد کیلومتر از خورشید قرار داشته باشد. این یافته‌های تازه اساس دو بررسی عمیق فروسرخ است که با فاصله‌ی بیش از دو دهه انجام شده و تجهیزات آن به اندازه‌ی کافی حساس هستند تا درخشش سیاره‌ای ضعیف را تشخیص دهند.

این داده‌های فروسرخ از سال 1983 و 2006 فرصتی نادر را برای دیدن اینکه آیا میان این رصدها چیزی حتی اندکی حرکت کرده است یا خیر، ارائه می‌دهند. بدین ترتیب یک نامزد احتمالی ظاهر شد و این گروه فکر می‌کند که ممکن است 10 تا 20 هزار سال طول بکشد تا این جرم به دور خورشید بچرخد.

نشانه‌هایی در کمربند یخی کویپر

اخترشناسان مدت‌هاست که به کمربند کویپر منطقه‌ای پر از اجرام یخی در آن سوی نپتون چشم دوخته‌اند. چند الگوی عجیب در این منطقه وجود دارد، از جمله توده‌هایی از اجرام که به نظر می‌رسد توسط نیرویی بزرگ و نامرئی به سوی هم کشیده می‌شوند. علاوه بر این به گفته‌ی ناسا برخی از اجرام کمربند کویپر در جهت مخالف هر چیز دیگری حرکت می‌کنند. یک عامل احتمالی می‌تواند سیاره‌ای در دوردست‌ها باشد و این ایده را تقویت می‌کند که خانواده‌ی کیهانی ما ممکن است به هشت عضو محدود نشود.

فراتر از پلوتو

یکی از دلایل تغییر طبقه‌بندی پلوتو به سیاره کوتوله، تقاطع مسیرش با دیگر اجرام بود. طبق تعریف جدید یک سیاره باید مسیر مداری خود را از دیگر اجرام بزرگ پاک کند و پلوتو چنین کاری نمی‌کند. اما اگر طبق شواهد، سیاره نهم جدید وجود داشته باشد، به نظر می‌رسد که دقیقا همین کار را انجام می‌دهد. این سیاره فقط یک پرتو ضعیف از نور خورشید را بازتاب می‌دهد که نشان می‌دهد ممکن است جرمی در حد نپتون و گرانش کافی برای نگه داشتن اجرام کوچک‌تر در یک خط داشته باشد.

اندازه و ساختار

طبق برآوردهای پژوهشگران اگر این جرم وجود داشته باشد، می‌تواند بین 7 تا 17 برابر زمین وزن داشته باشد. این امر آن را بیشتر در دسته‌ی غول‌های یخی، شبیه به اورانوس یا نپتون قرار می‌دهد تا یک سیاره‌ی سنگی مانند زمین یا مریخ. همچنین با توجه به اینکه از خورشید بسیار دور است، دمای آن می‌تواند از 223.3- تا 217.8- درجه‌ی سانتی‌گراد متغیر باشد. این سیاره می‌تواند جو غلیظی از گاز و یخ داشته باشد اما این اتمسفر نور زیادی از خورشید را منعکس نمی‌کند و همین موضوع تشخیص آن را با استفاده از تلسکوپ‌های معمولی به ویژه در نور مرئی، دشوار می‌کند.

سرنخ‌هایی از کاوش‌های قدیمی

تلسکوپ‌های فضایی فروسرخ به دانشمندان کمک می‌کنند تا اجرامی را که برای تلسکوپ‌های نوری بسیار کم‌نور هستند، رصد کنند. در سال 1983 «ماهواره‌ی اخترشناسی فروسرخ» (Infrared Astronomical Satellite) آسمان را اسکن کرد و همه چیز را از سیارک‌ها گرفته تا کهکشان‌های غبارآلود ثبت کرد.

سال‌ها بعد ماهواره‌ی ژاپنی «آکاری» (AKARI) هم پیمایش خود را از آسمان انجام داد و مقایسه‌ی هر دو مجموعه، جرمی را نشان داد که ممکن است کمی جابه‌جا شده باشد. نشانه‌ای که می‌تواند یک سیاره با حرکت آهسته و نه یک منبع پس‌زمینه ثابت را نشان دهد.

دیگر شگفتی‌ها در فضا

تلاش‌ها برای کشف یک سیاره‌ی جدید در زمانی صورت می‌گیرد که پژوهش‌ها درباره‌ی سیارات فراخورشیدی هم رونق گرفته است. برخی از اخترشناسانی که جهان‌های دور را مطالعه می‌کنند، اتمسفر و مولکول‌های غیرمعمول را در این اجرام مشاهده کرده‌اند.

برای نمونه در سال 2020 دانشمندان اعلام کردند که یک سیاره‌ی فراخورشیدی با سردترین دمای اندازه‌گیری شده تاکنون یافته‌اند. این نوع اکتشافات، محققان را به این پرسش سوق می‌دهد که چه چیز دیگری ممکن است از دید ساده‌ی بشر پنهان شده باشد.

خوش‌بینی محتاطانه

بسیاری از افراد در این زمینه هیجان‌زده هستند، اما عجله نمی‌کنند. داده‌های کنونی نمی‌توانند مدار کامل این سیاره را تأیید کنند و برخی از ستاره‌شناسان خواهان رصدهای بعدی با ابزارهای قدرتمند زمینی یا فضایی هستند.

هم‌اکنون این جرم آسمانی تنها در دو مجموعه از تصاویر تاریخی مشاهده شده است، بنابراین تصاویر تازه توسط ابزارهای قدرتمند جدید بسیار مهم خواهند بود. چند مشاهده‌ی تأیید شده دیگر می‌تواند مشخص کند که آیا این جرم مسیر سیاره‌ای را دنبال می‌کند یا فقط یک جرم دیگر در تاریکی فضاست.

اقدامات بعدی

بر اساس این شواهد تازه، تیم‌های پژوهشی قصد دارند دوباره همان منطقه از آسمان را در جست‌جوی سیاره نهم بررسی کنند و امیدوارند دریابند که آیا آن سیگنال کوچک با سرعتی که برای جرمی بسیار دورتر از نپتون انتظار می‌رود، به آرامی حرکت می‌کند یا خیر. اگر الگوی ثابتی پدیدار شود، این می‌تواند قطعه‌ی آخر در پازل خورشیدی ما باشد. دانشمندانی که زمانی فکر می‌کردند تغییر عنوان پلوتو به صف سیارات پایان می‌دهد، ممکن است به زودی دلیلی محکم برای تجدید نظر در شمارش  تعداد سیارات منظومه شمسی داشته باشند.

پیامدهای کشف سیاره نهم

اگر شواهد اثبات شوند و سیاره نهم واقعا وجود داشته باشد، می‌تواند منجر به بازنویسی اساسی کتاب‌های درسی در حوزه‌ی نجوم شود. بدین ترتیب درک ما از چگونگی تشکیل منظومه‌ی شمسی یک قطعه‌ی جدید را هم شامل می‌شود: یک غول دوردست که به نحوی برای دهه‌ها شناسایی نشده است.

چنین کشفی همچنین ممکن شیوه‌ی جست‌وجوی ما برای سیارات اطراف ستارگان دیگر را تغییر دهد. اگر منظومه‌ی شمسی ما سیاره‌ای را در این فاصله پنهان کرده باشد، غول‌های پنهان مشابه هم می‌توانند در اطراف ستاره‌های دیگر رایج باشند و احتمالا در کاوش‌ها، بسیاری از آن‌ها را از دست داده‌ایم.

منبع: Earth

نوشته بر اساس شواهد تازه سیاره نهم منظومه شمسی احتمالا وجود دارد! اولین بار در دیجی‌کالا مگ. پدیدار شد.